Ngành hàng là gì? Cách nhận diện và phân loại ngành hàng

Ngành hàng là một nhóm các sản phẩm có liên quan đến nhau, đáp ứng một nhu cầu cụ thể của người tiêu dùng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ngành hàng, vai trò, cách phân loại và nhận diện ngành hàng hiệu quả.

1. Ngành hàng là gì?

Ngành hàng là tập hợp các loại sản phẩm có tính năng và mục tiêu sử dụng tương tự nhau, được xác định rõ ràng để phân biệt với các loại sản phẩm không thuộc cùng phân khúc. Ngành hàng bao gồm toàn bộ các tác nhân và hoạt động tham gia trong quá trình sản xuất, chế biến, phân phối sản phẩm và các mối liên hệ giữa các yếu tố nội tại này cũng như tác động của các yếu tố bên ngoài lên chuyên ngành.

Nên phân biệt rõ ràng giữa ngành hàng và nhóm ngành hàng. Ví dụ: "Thực phẩm" là một nhóm ngành hàng, còn "Sữa chua" là một ngành hàng.

Lợi ích của việc phân loại và quản lý ngành hàng:

• Tối ưu hóa việc trưng bày và quản lý sản phẩm: Phân loại sản phẩm theo ngành hàng giúp nhà bán lẻ dễ dàng hơn trong việc sắp xếp, trưng bày và quản lý hàng hóa trong cửa hàng.
• Nâng cao hiệu quả Marketing: Ngành hàng là đơn vị cơ bản để nhà bán lẻ thực hiện các chiến dịch Marketing nhắm đến các nhóm khách hàng cụ thể.
• Phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh: Ngành hàng là đơn vị để nhà bán lẻ theo dõi doanh thu, lợi nhuận và các chỉ số kinh doanh khác, từ đó đánh giá hiệu quả kinh doanh và điều chỉnh chiến lược phù hợp.
• Cải thiện trải nghiệm khách hàng: Phân loại sản phẩm theo ngành hàng giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm và lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu của mình.

Ví dụ: Trong một siêu thị, ngành hàng thực phẩm tươi sống như rau củ quả, thịt cá sẽ được phân loại riêng biệt để khách hàng dễ dàng tìm thấy và lựa chọn. Cần phân biệt 

2. Vai trò của các loại ngành hàng 

Việc xác định vai trò của từng ngành hàng là một bước quan trọng trong việc quản trị và phát triển kinh doanh bán lẻ. Mỗi ngành hàng sẽ đảm nhận một nhiệm vụ khác nhau, đóng góp vào sự thành công chung của toàn bộ cửa hàng. Dựa trên hai tiêu chí chính là độ hấp dẫn của ngành hàng (giá trị và tiềm năng tăng trưởng) và tầm quan trọng chiến lược (sự phù hợp với định vị thương hiệu), mỗi ngành hàng có thể được phân bổ một trong bốn vai trò chính sau:

2.1. Ngành hàng đích - Destination

Ngành hàng đích là những ngành hàng chủ lực, "linh hồn" của nhà bán lẻ. Chúng đóng vai trò thu hút khách hàng, tạo dựng hình ảnh và định vị cho thương hiệu. Ngành hàng đích thường có độ hấp dẫn cao, mang lại doanh thu và lợi nhuận lớn, đồng thời phù hợp với chiến lược kinh doanh của nhà bán lẻ.

Ví dụ: Đối với cửa hàng thời trang cao cấp, ngành hàng quần áo thiết kế sẽ là ngành hàng đích, thu hút khách hàng chủ yếu và tạo nên sự sang trọng, đẳng cấp cho cửa hàng.

2.2. Ngành hàng duy trì - Routine

Ngành hàng duy trì là những ngành hàng thiết yếu, đảm bảo sự hiện diện của nhà bán lẻ trong tâm trí khách hàng và đáp ứng nhu cầu hàng ngày của họ. Đây thường là những ngành hàng nhu yếu phẩm với mức độ hấp dẫn vừa phải nhưng có tần suất mua cao.

Ví dụ: Đối với một siêu thị, ngành hàng gạo, mì gói, nước uống, rau củ quả sẽ là những ngành hàng duy trì, đảm bảo luôn có khách hàng ghé thăm siêu thị thường xuyên.

2.3. Ngành hàng mùa vụ - Occasional/Seasonal

Ngành hàng mùa vụ là những ngành hàng đặc biệt, tận dụng các thời điểm đặc biệt trong năm để tăng doanh thu và tạo điểm nhấn cho cửa hàng. Chúng thường có độ hấp dẫn cao vào một khoảng thời gian nhất định và thường được liên kết với các sự kiện lễ hội.

Ví dụ: Bánh trung thu trong dịp Trung thu, chocolate vào dịp Valentine, áo ấm vào mùa đông là những ngành hàng mùa vụ mang lại doanh thu cao trong thời gian ngắn.

2.4. Ngành hàng tiện ích - Convenience

Ngành hàng tiện ích là những ngành hàng bổ trợ, phục vụ nhu cầu mua sắm nhanh chóng và tiện lợi của khách hàng. Chúng thường là những sản phẩm có giá trị nhỏ và được đặt ở những vị trí thuận tiện trong cửa hàng.

Ví dụ: Kẹo cao su, pin, bật lửa, nước uống đóng chai,... được đặt tại quầy thu ngân trong siêu thị là những ngành hàng tiện ích giúp khách hàng dễ dàng mua thêm khi thanh toán.

3. Tiêu chí xác định vai trò ngành hàng

Để xác định vai trò cho từng ngành hàng, nhà bán lẻ cần cân nhắc hai yếu tố quan trọng: độ hấp dẫn của ngành hàng và tầm quan trọng chiến lược. Độ hấp dẫn của ngành hàng được đánh giá dựa trên các yếu tố tài chính và thị trường, chẳng hạn như:

• Doanh thu và lợi nhuận: Ngành hàng này mang lại nhiều lợi nhuận cho cửa hàng hay không?
• Tốc độ tăng trưởng: Ngành hàng này đang phát triển hay thoái trào?
• Quy mô thị trường: Thị trường tiềm năng của ngành hàng này lớn hay nhỏ?
• Số lượng đối thủ cạnh tranh: Ngành hàng này có nhiều đối thủ cạnh tranh hay không?

Ví dụ: Ngành hàng thực phẩm chức năng đang có tốc độ tăng trưởng nhanh, quy mô thị trường lớn và ít đối thủ cạnh tranh sẽ được đánh giá là có độ hấp dẫn cao.

Tầm quan trọng chiến lược lại được đánh giá dựa trên mức độ phù hợp của ngành hàng với định vị thương hiệu và khả năng tạo lợi thế cạnh tranh của nhà bán lẻ.

Ví dụ: Một siêu thị định vị là nơi cung cấp các sản phẩm hữu cơ cao cấp. Ngành hàng rau củ quả hữu cơ sẽ có tầm quan trọng chiến lược cao vì chúng phù hợp với định vị của siêu thị, tạo nên sự khác biệt so với các siêu thị khác và thu hút nhóm khách hàng mục tiêu của họ.

Bằng cách phân tích kỹ lưỡng hai tiêu chí này, nhà bán lẻ có thể đưa ra quyết định chính xác về vai trò của từng ngành hàng, từ đó tối ưu hóa việc đầu tư nguồn lực và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

4. Làm sao để nhận diện ngành hàng?

Nhận diện ngành hàng là bước đầu tiên và quan trọng trong quy trình quản trị ngành hàng. Nhà bán lẻ cần phân biệt rõ ràng từng ngành hàng để có thể quản lý và phát triển chúng một cách hiệu quả. Dưới đây là 4 bước giúp bạn nhận diện ngành hàng:

4.1. Bước 1: Xác định nhu cầu của người tiêu dùng

Mọi ngành hàng đều ra đời để đáp ứng nhu cầu của người mua hàng. Vì vậy, để nhận diện một ngành hàng, trước hết bạn cần xác định khách hàng cần gì ở ngành hàng đó.

Ví dụ: Bạn muốn nhận diện ngành hàng "thực phẩm ăn sáng". Bạn có thể hỏi khách hàng về:

• Thói quen ăn sáng: Họ thường ăn sáng ở đâu? Vào lúc mấy giờ?
• Sở thích: Họ thích ăn những món gì vào bữa sáng?
• Mức chi tiêu: Họ sẵn sàng chi bao nhiêu tiền cho bữa sáng?

4.2. Bước 2: Liệt kê các sản phẩm liên quan và có thể thay thế

Sau khi đã biết khách hàng cần gì, bạn cần liệt kê tất cả các sản phẩm có thể đáp ứng nhu cầu đó.

Ví dụ: Đối với ngành hàng "thực phẩm ăn sáng", bạn có thể liệt kê các sản phẩm như bánh mì, phở, bún, miến, xôi, cơm tấm, sữa chua, hoa quả,...

4.3. Bước 3: Phân nhóm sản phẩm theo các tiêu chí

Tiếp theo, bạn cần phân loại các sản phẩm đã liệt kê ở bước 2 thành các nhóm nhỏ hơn, giúp việc quản lý dễ dàng hơn. Bạn có thể phân loại theo:

• Mã sản phẩm: Mỗi sản phẩm có một mã riêng.
• Thương hiệu: Sữa Vinamilk, sữa TH True Milk,...
• Nơi sản xuất: Bánh mì Hà Nội, bánh mì Sài Gòn,...
• Công dụng: Bánh mì ngọt, bánh mì mặn,...

Ví dụ: Bạn có thể phân nhóm "thực phẩm ăn sáng" thành nhóm "bánh mì", nhóm "phở, bún, miến", nhóm "xôi",...

4.4. Bước 4: Định nghĩa các ngành hàng

Cuối cùng, bạn sẽ đưa ra một định nghĩa ngắn gọn, rõ ràng cho từng ngành hàng. Định nghĩa này nên bao gồm các loại sản phẩm thuộc ngành hàng đó, đối tượng khách hàng và mục đích của ngành hàng.

Ví dụ: Ngành hàng "thực phẩm ăn sáng" có thể được định nghĩa là: "Các loại thực phẩm dùng cho bữa sáng, phù hợp với người Việt, giúp mọi người có bữa sáng nhanh chóng, tiện lợi và bổ dưỡng".

5. Phân loại ngành hàng

Phân loại ngành hàng giúp nhà bán lẻ tổ chức và quản lý sản phẩm một cách hiệu quả, từ đó thực hiện các chiến lược Marketing và bán hàng phù hợp với từng nhóm khách hàng. Dưới đây là một số cách phân loại ngành hàng phổ biến trong bán lẻ:

Theo nhóm ngành hàng:

• Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG): Thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, hàng tiêu dùng gia đình,... Đây là những ngành hàng có tốc độ tiêu thụ nhanh, giá trị thấp và được mua thường xuyên.
• Ngành hàng công nghệ: Điện thoại, máy tính, laptop, phụ kiện công nghệ,...
• Ngành hàng thời trang: Quần áo, giày dép, phụ kiện thời trang,...
• Ngành hàng điện gia dụng: Tủ lạnh, máy giặt, điều hòa, lò vi sóng, nồi cơm điện,...

Theo độ bền của sản phẩm:

• Hàng tiêu dùng bền: Các sản phẩm có thời gian sử dụng lâu dài như ô tô, tủ lạnh, tivi, điện thoại,...
• Hàng tiêu dùng không bền: Các sản phẩm có thời gian sử dụng ngắn như mỹ phẩm, rượu bia, nhiên liệu,...

Theo giá trị sản phẩm:

• Hàng cao cấp: Các sản phẩm có giá bán cao, thường được nhắm đến phân khúc khách hàng cao cấp.
• Hàng trung cấp: Các sản phẩm có giá bán vừa phải, phù hợp với đa số người tiêu dùng.
• Hàng giá rẻ: Các sản phẩm có giá bán thấp, nhắm đến phân khúc khách hàng có thu nhập thấp.

6. Các câu hỏi liên quan

6.1. Phân tích ngành hàng là gì?

Phân tích ngành hàng là một quá trình nghiên cứu chuyên sâu, giúp nhà bán lẻ hiểu rõ tất tần tật về một ngành hàng cụ thể. 

Quá trình này bao gồm thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn, phân tích dữ liệu để nhận diện xu hướng và thông tin quan trọng, từ đó rút ra kết luận về đặc điểm, tiềm năng, cơ hội và thách thức của ngành hàng. Cuối cùng, phân tích ngành hàng sẽ đề xuất các giải pháp chiến lược nhằm tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh của ngành hàng đó.

6.2. Làm thế nào để lựa chọn ngành hàng kinh doanh phù hợp?

Lựa chọn ngành hàng kinh doanh là một quyết định quan trọng, ảnh hưởng đến sự thành công của doanh nghiệp. Để lựa chọn ngành hàng phù hợp, bạn cần xem xét nhiều yếu tố, bao gồm nhu cầu thị trường, tiềm năng phát triển, khả năng cạnh tranh, nguồn lực của doanh nghiệp và sở thích, đam mê của bản thân.

6.3. Xu hướng phát triển của các ngành hàng hiện nay là gì?

Thị trường luôn thay đổi không ngừng, kéo theo sự thay đổi của các ngành hàng. Hiện nay, thương mại điện tử, công nghệ, thực phẩm hữu cơ và dịch vụ giáo dục, y tế là những ngành hàng đang trên đà phát triển mạnh mẽ và thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư.

Bài viết đã cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản về ngành hàng, hy vọng sẽ hữu ích cho bạn trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh của mình. Hẹn gặp lại bạn trong những chủ đề tiếp theo trên trang.

Xem thêm:

• 4 xu hướng ngành hàng không tiềm năng, phát triển năm 2024
• Khách hàng là gì? Phân loại, vai trò và cách quản lý khách hàng
• 10 hình thức bán hàng online giúp tăng doanh số hiệu quả hiện nay