F&B là viết tắt của cụm từ Food and Beverage, thực phẩm và đồ uống, một ngành đang phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong đời sống. Bài viết này sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn về ngành F&B, từ khái niệm, vai trò đến những cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn.
1. Ngành F&B là gì?
F&B là viết tắt của cụm từ tiếng Anh "Food and Beverage" - Thực phẩm và Đồ uống. Ngành F&B bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm và đồ uống, từ khâu gieo trồng, chăn nuôi, sản xuất đến khâu chế biến, bảo quản, vận chuyển, phân phối và bán lẻ. Nói một cách đơn giản, bất cứ khi nào bạn ăn uống, bạn đang tiếp xúc với ngành F&B.
Ngành F&B vô cùng đa dạng và phong phú với:
- Nhiều loại hình dịch vụ và mô hình kinh doanh khác nhau: Từ những quán ăn vỉa hè bình dân đến những chuỗi nhà hàng cao cấp, từ dịch vụ ăn uống tại chỗ đến dịch vụ giao hàng tận nơi.
- Hàng ngàn loại thực phẩm và đồ uống khác nhau: Đáp ứng nhu cầu và khẩu vị đa dạng của người tiêu dùng.
Ngành F&B đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của mỗi cá nhân và cộng đồng.
2. Nguồn gốc ngành F&B
Ngành F&B có nguồn gốc từ xa xưa, gắn liền với nhu cầu ăn uống cơ bản của con người. Ngay từ thời kỳ nguyên thủy, con người đã biết săn bắt, hái lượm để kiếm thức ăn, sau đó dần dần phát triển kỹ thuật canh tác, chăn nuôi và chế biến thực phẩm.
Lịch sử phát triển của ngành F&B trải qua nhiều giai đoạn từ việc tự cung tự cấp đến trao đổi, buôn bán và hình thành nên các cơ sở kinh doanh thực phẩm chuyên nghiệp như nhà hàng, quán ăn, quán rượu...
Sự phát triển của ngành F&B gắn liền với sự tiến bộ của xã hội, công nghệ và văn hóa. Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ chế biến, bảo quản thực phẩm, cũng như nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, ngành F&B đã trở thành một ngành kinh tế quan trọng, đóng góp đáng kể vào GDP của nhiều quốc gia.
3. Vai trò của ngành F&B
Ngành F&B đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của mỗi cá nhân và sự phát triển của cộng đồng. Cụ thể:
3.1. Giải quyết các nhu cầu ăn uống của thực khách
Đây là vai trò cơ bản nhất của ngành F&B. Ngành cung cấp đa dạng các loại thực phẩm và đồ uống, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng, khẩu vị và sở thích của mọi người.
Từ những bữa ăn hàng ngày đến những bữa tiệc sang trọng, từ những món ăn đường phố đến những món ăn cao cấp, ngành F&B luôn nỗ lực mang đến cho thực khách những trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời nhất.
Ví dụ: Sự đa dạng của các nhà hàng, quán ăn, quán cà phê, tiệm bánh,... với hàng ngàn món ăn khác nhau đã chứng minh cho vai trò quan trọng của ngành F&B trong việc đáp ứng nhu cầu ăn uống của mọi người.
3.2. Thúc đẩy doanh thu
Ngành F&B là một ngành kinh doanh sôi động, tạo ra doanh thu khổng lồ cho các doanh nghiệp, từ những quán ăn nhỏ lẻ đến những tập đoàn F&B lớn.
Sự phát triển của ngành du lịch, sự gia tăng thu nhập của người dân và xu hướng ăn uống ngoài ngày càng phổ biến đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành F&B.
Ví dụ: Theo thống kê, doanh thu của ngành F&B tại Việt Nam đạt hơn 590.000 tỷ đồng vào năm 2023 (Báo cáo ngành F&B Việt Nam của KIRIB CAPITAL).
3.3. Đối với kinh tế xã hội
Ngành F&B đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Cụ thể:
- Đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người: Cung cấp thực phẩm và đồ uống thiết yếu cho sự sống và sức khỏe.
- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Tạo ra việc làm trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất, chế biến đến phân phối và dịch vụ; đóng góp vào GDP và thu ngân sách nhà nước.
- Phát triển du lịch: Ẩm thực là một yếu tố quan trọng thu hút khách du lịch, đóng góp vào sự phát triển của ngành du lịch.
- Bảo tồn và phát triển văn hóa: Ẩm thực là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống mỗi quốc gia. Ngành F&B giúp bảo tồn và phát triển các món ăn truyền thống, đặc sản địa phương.
- Nâng cao chất lượng cuộc sống: Cung cấp đa dạng lựa chọn ẩm thực, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng; tạo ra không gian thư giãn, giải trí và giao lưu cho cộng đồng.
Ví dụ: Các chuỗi nhà hàng, khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp góp phần thu hút khách du lịch, mang lại nguồn thu ngoại tệ cho đất nước.
3.4. Marketing
Ngành F&B là một trong những ngành ứng dụng marketing hiệu quả nhất. Từ việc xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm đến thu hút và giữ chân khách hàng, các doanh nghiệp F&B luôn sáng tạo và áp dụng nhiều chiến lược Marketing độc đáo.
Ví dụ: Các chiến dịch quảng cáo trên mạng xã hội, chương trình khuyến mãi hấp dẫn, thiết kế không gian ấn tượng của Highlands Coffee, KFC,... là những ví dụ điển hình cho việc ứng dụng Marketing thành công trong ngành F&B.
3.5. Tạo giá trị chăm sóc khách hàng
Ngành F&B chú trọng đến việc mang đến trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng, từ chất lượng món ăn, đồ uống, phong cách phục vụ đến không gian nhà hàng.
Ví dụ: Nhiều nhà hàng đầu tư vào thiết kế không gian sang trọng, ấm cúng, đào tạo nhân viên phục vụ chuyên nghiệp, tận tâm để tạo ấn tượng tốt với khách hàng.
3.6. Tạo phễu khách hàng
Thông qua các chương trình khuyến mãi, chương trình khách hàng thân thiết, ngành F&B thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng cũ, tạo ra một nguồn khách hàng ổn định và tiềm năng.
Ví dụ: Các chương trình tích điểm, giảm giá sinh nhật, ưu đãi cho thành viên VIP,... là những cách hiệu quả để xây dựng lòng trung thành của khách hàng trong ngành F&B.
4. Phân biệt F&B với ngành dịch vụ
Mặc dù ngành F&B thường được xếp vào ngành dịch vụ, nhưng thực tế hai khái niệm này có sự khác biệt nhất định.
Ngành dịch vụ là một khái niệm rộng hơn, bao gồm tất cả các hoạt động cung cấp dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu của khách hàng, ví dụ như dịch vụ vận tải, giáo dục, y tế, du lịch...
Ngành F&B là một phần của ngành dịch vụ, tập trung cụ thể vào việc cung cấp dịch vụ ăn uống bao gồm sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm và đồ uống.
Điểm khác biệt chính giữa F&B và ngành dịch vụ:
- Sản phẩm: Ngành F&B cung cấp sản phẩm hữu hình là thực phẩm và đồ uống, trong khi ngành dịch vụ nói chung có thể cung cấp sản phẩm hữu hình hoặc vô hình.
- Trải nghiệm: Trải nghiệm trong ngành F&B thường liên quan đến vị giác, khứu giác và thị giác, trong khi trải nghiệm trong ngành dịch vụ có thể đa dạng hơn.
- Nhu cầu: Ngành F&B đáp ứng nhu cầu ăn uống thiết yếu của con người, trong khi ngành dịch vụ đáp ứng các nhu cầu khác nhau, từ nhu cầu thiết yếu đến nhu cầu giải trí, tinh thần.
Tóm lại, ngành F&B là một phần của ngành dịch vụ, nhưng có những đặc thù riêng biệt về sản phẩm, trải nghiệm và nhu cầu khách hàng.
5. Các bộ phận trong ngành F&B
Để vận hành trơn tru và hiệu quả, một doanh nghiệp F&B thường được phân chia thành nhiều bộ phận, mỗi bộ phận đảm nhận một vai trò riêng biệt, giống như một dàn nhạc, mỗi nhạc cụ đều có vai trò riêng để tạo nên bản hòa ca hoàn chỉnh. Dưới đây là những bộ phận thường gặp trong ngành F&B:
5.1. Lobby bar (Bộ phận quầy Bar)
Quầy bar không chỉ là một điểm nhấn sang trọng cho khách sạn, nhà hàng, mà còn là nơi khách hàng tìm đến để thư giãn, trò chuyện và trải nghiệm sự tinh tế trong dịch vụ. Sự chuyên nghiệp và chu đáo của đội ngũ bartender góp phần tạo nên ấn tượng đáng nhớ cho khách hàng, thể hiện đẳng cấp của nhà hàng, khách sạn.
Ví dụ: Một quầy bar với không gian sang trọng, ấm cúng, có bartender thành thạo nhiều công thức pha chế cocktail độc đáo và luôn niềm nở, chuyên nghiệp sẽ thu hút khách hàng và tạo ấn tượng tốt đẹp.
5.2. Restaurant (Bộ phận Nhà hàng)
Nhà hàng là "trái tim" của dịch vụ F&B, nơi mang đến những trải nghiệm ẩm thực tuyệt vời cho thực khách. Đây cũng là bộ phận trực tiếp tạo dựng hình ảnh và thương hiệu của khách sạn thông qua chất lượng món ăn và phong cách phục vụ.
Ví dụ: Một nhà hàng với thực đơn đa dạng, món ăn ngon miệng, không gian đẹp và phục vụ chuyên nghiệp sẽ thu hút khách hàng quay trở lại nhiều lần.
5.3. Room Service (Dịch vụ phòng)
Dịch vụ phòng mang đến sự tiện nghi cho khách hàng lưu trú tại khách sạn. Luôn sẵn sàng 24/7, dịch vụ phòng đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng ngay tại phòng nghỉ của họ, từ bữa ăn đến những yêu cầu đặc biệt. Dịch vụ phòng chuyên nghiệp góp phần nâng cao sự hài lòng và trải nghiệm của khách hàng, đặc biệt là với phân khúc khách VIP.
Ví dụ: Khách sạn cao cấp thường cung cấp dịch vụ phòng 24/7 với thực đơn đa dạng, từ bữa sáng, bữa trưa, bữa tối đến các món ăn nhẹ, đồ uống.
5.4. Banquet (Bộ phận Yến tiệc)
Bộ phận Banquet chuyên tổ chức và phục vụ các sự kiện lớn như tiệc cưới, hội nghị, hội thảo,... Đây là bộ phận đóng góp đáng kể vào doanh thu của khách sạn, nhà hàng.
Ví dụ: Một khách sạn có sảnh tiệc lớn, đội ngũ nhân viên phục vụ chuyên nghiệp, kinh nghiệm tổ chức sự kiện sẽ là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp muốn tổ chức hội nghị, hội thảo.
5.5. Executive Lounge (Bộ phận Lounge cao cấp)
Executive Lounge là không gian sang trọng dành riêng cho khách hàng VIP của khách sạn. Tại đây, khách hàng được tận hưởng dịch vụ đẳng cấp với thực đơn tinh tế, đồ uống cao cấp và không gian riêng tư, yên tĩnh.
Ví dụ: Executive Lounge thường có view đẹp, không gian thiết kế sang trọng, cung cấp bữa sáng, tiệc trà chiều và cocktail buổi tối dành riêng cho khách VIP.
5.6. Kitchen (Bộ phận Bếp)
Bếp là nơi "thổi hồn" vào món ăn, là nơi các đầu bếp tài hoa biến những nguyên liệu thô thành những tác phẩm ẩm thực tuyệt vời.
Ví dụ: Một bộ phận bếp chuyên nghiệp với đội ngũ đầu bếp giàu kinh nghiệm, sáng tạo trong chế biến món ăn sẽ là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân khách hàng.
6. Các chức vụ và vị trí công việc trong ngành F&B
Ngành F&B có rất nhiều vị trí công việc, từ nhân viên phục vụ, pha chế, bếp,... đến các vị trí quản lý. Dưới đây là một số chức vụ phổ biến:
- Giám đốc bộ phận F&B (F&B Manager): Là người đứng đầu, chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của bộ phận F&B.
- Quản lý nhà hàng (Restaurant Manager): Quản lý hoạt động hàng ngày của nhà hàng, từ khâu tiếp đón khách đến khi tiễn khách ra về.
- Cấp trưởng nhóm: Bao gồm trưởng nhóm nhân viên đặt bàn, trưởng nhóm phục vụ, trưởng nhóm phục vụ bàn, ... phụ trách điều phối và giám sát công việc của từng nhóm nhân viên.
- Cấp phó nhóm: Gồm Nhóm phó và nhóm phó bổ khuyết, hỗ trợ trưởng nhóm trong công việc quản lý và đào tạo nhân viên.
- Cấp Nhân viên: Đây là những vị trí trực tiếp phục vụ khách hàng và đảm bảo hoạt động của nhà hàng diễn ra suôn sẻ bao gồm nhân viên phục vụ, trực bàn, pha chế và bếp.
7. Một số mô hình phổ biến trong ngành F&B
Bên cạnh sự đa dạng về vị trí công việc, ngành F&B cũng phong phú với nhiều mô hình kinh doanh. Tùy vào quy mô, đối tượng khách hàng mục tiêu và phong cách mà mỗi mô hình sẽ có những đặc trưng riêng. Dưới đây là một số mô hình phổ biến mà bạn có thể tham khảo:
- Nhà hàng (Restaurant): Mô hình kinh doanh quen thuộc, cung cấp dịch vụ ăn uống tại chỗ với thực đơn đa dạng và không gian được thiết kế phù hợp với phong cách ẩm thực.
- Quán cà phê (Coffee Shop): Không chỉ là nơi thưởng thức cà phê, quán cà phê còn là điểm hẹn lý tưởng để gặp gỡ, trò chuyện hay làm việc.
- Quán bar (Bar): Thường hoạt động về đêm, tập trung vào các loại đồ uống có cồn, cocktail và thường có không gian sôi động với âm nhạc.
- Tiệm bánh (Bakery): Chuyên sản xuất và kinh doanh các loại bánh ngọt, bánh mì, mang đến những hương vị thơm ngon, hấp dẫn.
- Xe đẩy bán hàng rong (Street Food): Mô hình kinh doanh nhỏ lẻ, linh hoạt, thường tập trung ở những khu vực đông người qua lại, mang đến sự tiện lợi và giá cả phải chăng.
- Dịch vụ giao đồ ăn (Food Delivery): Nắm bắt xu hướng hiện đại, dịch vụ giao đồ ăn tận nơi ngày càng phát triển, giúp khách hàng dễ dàng thưởng thức món ăn yêu thích mà không cần phải ra khỏi nhà.
8. Các loại dịch vụ phổ biến trong ngành F&B
Ngành F&B không chỉ đa dạng về mô hình kinh doanh mà còn cung cấp nhiều loại hình dịch vụ khác nhau, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
8.1. Dịch vụ bàn
Đây là hình thức phục vụ truyền thống, nhân viên sẽ trực tiếp đến bàn để nhận order, phục vụ món ăn và đồ uống cho khách hàng. Dịch vụ bàn được chia thành nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào phong cách và đẳng cấp của nhà hàng:
- American Service (Phục vụ kiểu Mỹ): Món ăn được chế biến sẵn trong bếp và được nhân viên mang ra phục vụ từng khách tại bàn. Đây là loại hình phục vụ phổ biến nhất tại các nhà hàng bình dân.French
- Service (Phục vụ kiểu Pháp): Món ăn được đầu bếp chế biến hoặc hoàn thiện ngay tại bàn khách, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực sang trọng và ấn tượng.
- Gueridon Service - Cart Service (Phục vụ trên xe đẩy): Món ăn được chế biến hoặc hoàn thiện trên xe đẩy ngay tại bàn, mang đến trải nghiệm độc đáo và sang trọng.
- Platter Service hay Russian Service (Phục vụ thức ăn trên đĩa lớn): Nhân viên sẽ mang thức ăn trên đĩa lớn đến bàn và chia cho từng khách, thường được áp dụng trong các bữa tiệc hoặc nhà hàng cao cấp.
Ví dụ: French service, tại một nhà hàng Pháp cao cấp, đầu bếp sẽ hoàn thiện món ăn ngay trên bàn của bạn như flambé (đốt lửa) món steak.
8.2. Dịch vụ được hỗ trợ
Dịch vụ được hỗ trợ là hình thức phục vụ mà khách hàng sẽ được hỗ trợ một phần trong quá trình lấy món ăn, nhưng vẫn có sự tham gia của nhân viên phục vụ. Buffet là loại hình phổ biến nhất trong dịch vụ được hỗ trợ, khách hàng tự do lựa chọn món ăn và đồ uống được bày sẵn trên quầy. Nhân viên sẽ phục vụ đồ uống, dọn dẹp bàn và hỗ trợ khách hàng khi cần.
Ví dụ: Bạn đến một nhà hàng buffet, bạn sẽ tự lấy món ăn từ quầy buffet và nhân viên sẽ phục vụ đồ uống cho bạn.
8.3. Tự phục vụ
Tự phục vụ là hình thức phục vụ mà khách hàng hoàn toàn tự lấy món ăn, đồ uống và thanh toán tại quầy. Hình thức này thường được áp dụng tại các quán ăn nhanh, cửa hàng tiện lợi, hoặc quán cà phê mang đi.
Ví dụ: Bạn đến một quán ăn nhanh, bạn sẽ đặt món và thanh toán tại quầy, sau đó nhân viên sẽ giao món ăn cho bạn. Hoặc bạn đến một cửa hàng tiện lợi, bạn sẽ tự lấy đồ ăn, đồ uống từ các kệ hàng và thanh toán tại quầy thu ngân.
8.4. Dịch vụ một điểm
- Khu ăn uống (Food Court): Tập trung nhiều quầy hàng, mỗi quầy cung cấp một loại hình ẩm thực khác nhau.
- Kiốt (Kiosk): Quầy hàng nhỏ, thường bán đồ ăn nhanh hoặc đồ uống.
- Lấy đi (Take Away): Khách hàng mua đồ ăn và mang đi.
- Bán hàng tự động (Vending Machine): Máy bán hàng tự động, thường cung cấp đồ uống và đồ ăn nhẹ.
8.5. Dịch vụ đặc biệt
- Dịch vụ phòng nướng (BBQ Service): Khách hàng tự nướng thức ăn tại bàn.
- Dịch vụ khay (Tray Service): Thường áp dụng trong bệnh viện, trường học,...
- Dịch vụ xe đẩy / Gueridon (Gueridon Service): Như đã đề cập ở trên.
- Giao hàng tận nhà (Home Delivery): Như đã đề cập ở trên.
- Dịch vụ phòng chờ (Lounge Service): Phục vụ đồ ăn, đồ uống cho khách hàng trong khu vực phòng chờ.
- Dịch vụ phòng (Room Service): Phục vụ đồ ăn, đồ uống tận phòng cho khách hàng lưu trú tại khách sạn.
9. Một số câu hỏi khác
9.1 Học ngành F&B ra làm gì?
Với kiến thức và kỹ năng được trang bị, sinh viên tốt nghiệp ngành F&B có thể đảm nhận nhiều vị trí công việc khác nhau như:
- Quản lý nhà hàng, khách sạn: Lên kế hoạch, điều phối và giám sát hoạt động kinh doanh của nhà hàng, khách sạn.
- Chuyên viên tư vấn ẩm thực: Tư vấn cho các doanh nghiệp về chiến lược kinh doanh, phát triển thực đơn, quản lý nhân sự,...
- Chuyên viên pha chế (Bartender): Sáng tạo và pha chế các loại đồ uống, cocktail.
- Bếp trưởng, bếp phó: Chịu trách nhiệm về chất lượng và hương vị món ăn.
- Giảng viên, nghiên cứu viên: Giảng dạy và nghiên cứu về lĩnh vực ẩm thực, dịch vụ nhà hàng - khách sạn.
9.2. Ngành F&B có những thách thức gì?
Bên cạnh những cơ hội hấp dẫn, ngành F&B cũng đối mặt với không ít thách thức:
- Cạnh tranh khốc liệt: Ngành F&B đang ngày càng phát triển với sự xuất hiện của nhiều thương hiệu mới.
- Yêu cầu cao về kỹ năng và kiến thức: Cần phải liên tục cập nhật kiến thức, xu hướng ẩm thực và kỹ năng quản lý.
- Áp lực công việc cao: Đặc thù công việc đòi hỏi sự nhanh nhẹn, chịu được áp lực và làm việc với cường độ cao.
- Khó khăn trong việc giữ chân nhân sự: Tính chất công việc vất vả khiến nhiều nhân viên lựa chọn chuyển sang ngành nghề khác.
9.3. Làm thế nào để kinh doanh F&B thành công?
Để kinh doanh F&B thành công, bạn cần:
- Nắm bắt xu hướng thị trường: Nghiên cứu thị trường, nhu cầu khách hàng để đưa ra những sản phẩm, dịch vụ phù hợp.
- Đầu tư vào chất lượng sản phẩm và dịch vụ: Chất lượng là yếu tố quan trọng để thu hút và giữ chân khách hàng.
- Xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp: Đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên có kỹ năng, kiến thức và thái độ phục vụ tốt.
- Quản lý tài chính hiệu quả: Kiểm soát chi phí và tối ưu hóa lợi nhuận.
- Marketing và quảng bá thương hiệu: Tiếp cận khách hàng tiềm năng thông qua các kênh marketing online và offline.
Ngành F&B với muôn vàn cơ hội đang chờ bạn khám phá. Từ vị trí phục vụ, pha chế đến quản lý, mỗi vai trò đều góp phần tạo nên bức tranh ẩm thực đầy màu sắc. Hãy tự tin bước vào thế giới F&B, chinh phục những thử thách và gặt hái thành công!
Xem thêm:
