Revenue Stream (Dòng doanh thu), hay nguồn thu, là dòng tiền mà doanh nghiệp tạo ra từ các hoạt động kinh doanh. Hiểu rõ về Revenue Stream là điều cốt yếu cho sự thành công của bất kỳ doanh nghiệp nào. Bài viết này sẽ giải thích Revenue Stream là gì, phân loại các dòng doanh thu, vai trò, cách quản lý và phương pháp tăng trưởng bền vững.

1. Revenue stream (dòng doanh thu) là gì?

Revenue stream (dòng doanh thu) hay nguồn thu là tổng hợp tất cả các nguồn thu nhập của doanh nghiệp, bao gồm tiền mặt (cashflow), tài sản hoặc lợi ích kinh tế khác thu được từ hoạt động kinh doanh. Đây được xem là "huyết mạch" của doanh nghiệp, giúp phản ánh sức khỏe tài chính và khả năng sinh lời.

Tầm quan trọng của việc xác định và quản lý revenue stream:

  • Hiểu rõ nguồn thu: Giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động và xác định đâu là lĩnh vực mang lại doanh thu cao nhất.
  • Dự báo dòng tiền: Hỗ trợ doanh nghiệp lập kế hoạch tài chính và dự đoán xu hướng doanh thu trong tương lai.
  • Đưa ra quyết định chiến lược: Cung cấp thông tin quan trọng để tối ưu hóa mô hình kinh doanh.

Revenue Stream là dòng doanh thu hoặc nguồn thu

2. Phân loại revenue stream

Revenue stream được chia thành nhiều loại, mỗi loại mang đến những lợi ích và đặc thù riêng trong việc tạo nguồn thu. Dưới đây là các phân loại chính:

2.1. Bán sản phẩm (product sales)

Bán sản phẩm là dòng doanh thu phổ biến nhất của nhiều doanh nghiệp, tập trung vào việc cung cấp các sản phẩm hữu hình để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Đây có thể là các mặt hàng tiêu dùng hàng ngày, sản phẩm công nghệ, hoặc thậm chí là hàng hóa chuyên biệt. Doanh thu từ bán sản phẩm thường được xác định trực tiếp qua số lượng và giá bán, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận của doanh nghiệp.

Ví dụ:

  • Trong ngành bán lẻ, các siêu thị như VinMart bán các mặt hàng tiêu dùng hàng ngày.
  • Thương mại điện tử như Shopee, Lazada tạo doanh thu thông qua việc cung cấp đa dạng sản phẩm từ quần áo đến thiết bị điện tử.

Nguồn thu từ bán sản phẩm

2.2. Cung cấp dịch vụ (service revenue)

Cung cấp dịch vụ tạo ra doanh thu thông qua việc cung ứng giá trị phi vật chất, thường dựa vào kỹ năng, chuyên môn hoặc thời gian của doanh nghiệp. Loại hình này giúp đáp ứng các nhu cầu cụ thể của khách hàng, chẳng hạn như sửa chữa, tư vấn hay bảo trì. Dòng doanh thu này có tính linh hoạt cao, dễ tùy chỉnh theo yêu cầu khách hàng, nhưng đòi hỏi chất lượng dịch vụ ổn định để giữ chân người dùng.

Ví dụ:

  • Dịch vụ tư vấn pháp lý giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định và giải quyết các vấn đề liên quan đến luật pháp.
  • Bảo trì thiết bị công nghiệp đảm bảo máy móc hoạt động hiệu quả, tránh gián đoạn sản xuất.

Nguồn thu từ dịch vụ chăm sóc sức khỏe

2.3. Thuê bao (subscription revenue)

Thuê bao là mô hình doanh thu định kỳ, trong đó khách hàng trả phí theo chu kỳ (tháng, quý hoặc năm) để sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ. Đây là một nguồn thu ổn định, giúp doanh nghiệp dễ dàng dự đoán dòng tiền trong tương lai. Tuy nhiên, mô hình này yêu cầu doanh nghiệp không ngừng cải tiến và cung cấp giá trị liên tục để duy trì lòng trung thành của khách hàng.

Ví dụ:

  • Netflix mang đến các bộ phim và chương trình truyền hình qua gói thuê bao hàng tháng.
  • Spotify cung cấp gói nghe nhạc không giới hạn và không quảng cáo cho người dùng đăng ký dịch vụ Premium.

Nguồn thu từ các gói thê bao theo tháng

2.4. Quảng cáo (advertising revenue)

Quảng cáo là nguồn doanh thu đến từ việc bán không gian hoặc thời gian cho các thương hiệu khác quảng bá sản phẩm của họ. Hình thức này phổ biến trên các nền tảng kỹ thuật số, như website hoặc mạng xã hội, nơi lượng truy cập lớn có thể chuyển đổi thành cơ hội kiếm tiền. Để tối ưu hóa, doanh nghiệp thường phải đầu tư vào việc tăng lượt truy cập và cải thiện trải nghiệm người dùng.

Ví dụ:

  • Các trang báo điện tử như VnExpress kiếm doanh thu từ các banner quảng cáo trên website.
  • Nền tảng mạng xã hội như Facebook tạo doanh thu lớn từ việc cung cấp không gian quảng cáo được cá nhân hóa theo sở thích người dùng.

Nguồn thu từ các hợp đồng quảng cáo

2.5. Hoa hồng (commission revenue)

Hoa hồng là nguồn doanh thu mà doanh nghiệp nhận được khi làm trung gian kết nối khách hàng với các sản phẩm hoặc dịch vụ của bên thứ ba. Mô hình này không yêu cầu doanh nghiệp sở hữu sản phẩm hoặc dịch vụ, mà tập trung vào việc tối ưu hóa hệ thống phân phối hoặc tiếp cận thị trường. Đây là hình thức phổ biến với các nền tảng thương mại điện tử và tiếp thị liên kết, giúp doanh nghiệp tận dụng nguồn lực mà không cần vốn đầu tư lớn.

Ví dụ:

  • Amazon Affiliates cung cấp chương trình tiếp thị liên kết, nơi các nhà sáng tạo nội dung kiếm hoa hồng từ việc giới thiệu sản phẩm trên nền tảng của Amazon.
  • Nền tảng Booking.com thu hoa hồng từ mỗi đặt phòng thành công thông qua hệ thống của họ.

Nguồn thu từ việc hợp tác chia hoa hồng

2.6. Cho thuê/cho vay (leasing/lending revenue)

Cho thuê hoặc cho vay tạo ra dòng doanh thu thông qua việc sử dụng tài sản hoặc vốn của doanh nghiệp mà không cần chuyển quyền sở hữu. Đây là hình thức giúp tối ưu hóa tài sản cố định hoặc nguồn vốn nhàn rỗi, mang lại lợi ích kinh tế ổn định. Tuy nhiên, để duy trì doanh thu bền vững, doanh nghiệp cần quản lý rủi ro và đảm bảo tài sản hoặc vốn được sử dụng đúng mục đích.

Ví dụ:

  • Dịch vụ cho thuê xe như GrabRentals giúp tài xế dễ dàng sử dụng phương tiện mà không cần mua xe.
  • Các công ty bất động sản kiếm doanh thu từ việc cho thuê văn phòng hoặc căn hộ cao cấp.

Nguồn thu từ việc cho vay, cho thuê

2.7. Cấp phép (licensing revenue)

Cấp phép là cách doanh nghiệp tạo ra doanh thu bằng cách cho phép bên thứ ba sử dụng tài sản trí tuệ, công nghệ, hoặc thương hiệu của mình trong một thời gian nhất định. Hình thức này phù hợp với các doanh nghiệp sở hữu bằng sáng chế, bản quyền hoặc thương hiệu có giá trị cao. Nó giúp doanh nghiệp tối ưu hóa tài sản trí tuệ mà không cần trực tiếp vận hành sản phẩm hoặc dịch vụ.

Ví dụ:

  • McDonald’s cấp phép nhượng quyền thương mại, cho phép các cá nhân kinh doanh dưới thương hiệu này.
  • Microsoft thu phí bản quyền khi doanh nghiệp hoặc người dùng cá nhân sử dụng phần mềm Office của họ.

Nguồn thu từ việc cấp giấy phép

2.8. Phí giao dịch (transaction fees)

Phí giao dịch là dòng doanh thu mà doanh nghiệp thu được khi khách hàng thực hiện các giao dịch qua nền tảng của họ. Hình thức này thường được sử dụng bởi các ngân hàng, ví điện tử hoặc các cổng thanh toán trực tuyến. Doanh nghiệp đóng vai trò trung gian, đảm bảo tính bảo mật và hiệu quả cho mỗi giao dịch, từ đó tạo giá trị cho cả khách hàng lẫn đối tác.

Ví dụ:

  • Ngân hàng thu phí chuyển khoản khi khách hàng giao dịch giữa các tài khoản hoặc ngân hàng khác nhau.
  • Các dịch vụ thanh toán như Momo hoặc PayPal tính phí xử lý cho mỗi giao dịch thành công.

Nguồn thu từ phí giao dịch

3. Vai trò của revenue stream trong doanh nghiệp

Dưới đay là những vai trò cốt lõi của dòng doanh thu trong doanh nghiệp: 

  • Đo lường hiệu quả kinh doanh: Revenue stream cung cấp các chỉ số KPI quan trọng, giúp doanh nghiệp đánh giá mức độ thành công của từng hoạt động hoặc sản phẩm. Điều này hỗ trợ cải thiện chiến lược kinh doanh để tối ưu hóa lợi nhuận.
  • Dự báo dòng tiền: Giúp doanh nghiệp dự đoán xu hướng doanh thu trong tương lai, từ đó lập kế hoạch tài chính ổn định, đảm bảo duy trì hoạt động hiệu quả và giảm thiểu rủi ro tài chính.
  • Xây dựng mô hình dự báo tài chính: Revenue stream là nền tảng để doanh nghiệp phát triển các mô hình dự báo, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược như đầu tư, mở rộng hoặc cải tiến sản phẩm/dịch vụ.
  • Xác định tiềm năng tăng trưởng: Phân tích revenue stream giúp nhận diện các cơ hội mở rộng thị trường hoặc cải thiện dòng doanh thu hiện tại, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững.
  • Tối ưu hóa nguồn lực: Hiểu rõ dòng doanh thu giúp doanh nghiệp phân bổ nhân lực, tài chính và thời gian vào những mảng có hiệu quả kinh tế cao nhất.

4. Làm sao để lựa chọn dòng doanh thu (revenue stream) phù hợp?

Lựa chọn dòng doanh thu phù hợp là một yếu tố sống còn để doanh nghiệp phát triển bền vững. Quyết định này cần dựa trên phân tích kỹ lưỡng về khách hàng mục tiêu, thị trường, và giá trị mà sản phẩm/dịch vụ mang lại. Dưới đây là những điều bạn cần biết để lựa chọn dòng doanh thu phù hợp:

  • Hiểu khách hàng mục tiêu: Nghiên cứu nhu cầu, sở thích và khả năng chi trả của khách hàng. Điều này giúp xác định dòng doanh thu nào có tiềm năng nhất.
  • Phân tích giá trị sản phẩm/dịch vụ: Đánh giá xem khách hàng sẵn lòng chi trả vì điều gì, là sở hữu sản phẩm (bán tài sản), trải nghiệm dịch vụ (phí sử dụng), hay tiện ích lâu dài (phí đăng ký).
  • So sánh với đối thủ cạnh tranh: Phân tích dòng doanh thu của các đối thủ để tìm ra cơ hội hoặc điểm cải tiến.
  • Năng lực cốt lõi: Tận dụng thế mạnh sẵn có như công nghệ hiện đại, nhân lực chất lượng, hay mối quan hệ trong ngành để khai thác dòng doanh thu hiệu quả nhất.
  • Mức độ rủi ro: Ưu tiên những dòng doanh thu ít biến động, mang tính ổn định như thu phí đăng ký định kỳ hoặc cung cấp dịch vụ thiết yếu.
  • Vốn đầu tư: Lựa chọn dòng doanh thu phù hợp với năng lực tài chính. Đừng dàn trải nếu nguồn lực có hạn, hãy tập trung vào ít nhưng chất.
  • Đánh giá khả năng mở rộng: Chọn dòng doanh thu có tiềm năng nhân rộng dễ dàng để hỗ trợ tăng trưởng dài hạn.
  • Xu hướng tương lai: Đón đầu các thay đổi như chuyển đổi số, nhu cầu xanh hóa sản phẩm hoặc sự phát triển của công nghệ mới để không bị bỏ lại phía sau.

5. Cách quản lý dòng doanh thu (revenue stream)

Quản lý hiệu quả dòng doanh thu giúp doanh nghiệp tối ưu lợi nhuận và duy trì sự ổn định. Dưới đây là các bước quản lý dòng doanh thu đơn giản nhưng hiệu quả:

5.1. Bước 1: Xác định rõ dòng doanh thu

Hiểu rõ từng dòng doanh thu mà doanh nghiệp đang sở hữu, từ đó phân loại và ưu tiên các nguồn quan trọng nhất. Ví dụ: doanh thu từ bán sản phẩm, dịch vụ thuê bao, hay quảng cáo đều cần được theo dõi riêng biệt.

5.2. Bước 2: Theo dõi chỉ số tài chính quan trọng

Các chỉ số bạn cần theo dõi: 

  • Doanh thu gộp: Tổng tiền thu từ các nguồn khác nhau.
  • Doanh thu thuần: Số tiền sau khi trừ chi phí và khuyến mãi.
  • Tốc độ tăng trưởng doanh thu: Đánh giá khả năng mở rộng.
  • Tỷ lệ rời bỏ khách hàng (Churn Rate): Theo dõi lượng khách hàng ngừng sử dụng dịch vụ để có biện pháp cải thiện.

5.3. Bước 3: Giám sát xu hướng thị trường và hành vi khách hàng

Kết hợp các công cụ phân tích dữ liệu để dự báo thay đổi trong hành vi khách hàng hoặc xu hướng tiêu dùng. Điều này giúp doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh chiến lược kinh doanh.

5.4. Bước 4: Tối ưu chi phí liên quan đến doanh thu

Kiểm soát chi phí vận hành, quảng cáo và sản xuất để tối ưu hóa lợi nhuận trên từng đồng doanh thu. Đồng thời, tập trung vào các nguồn mang lại giá trị cao với chi phí thấp.

5.5. Bước 5: Sử dụng công nghệ và tự động hóa

Áp dụng các phần mềm quản trị dòng tiền như ERP hoặc CRM để quản lý và phân tích dòng doanh thu một cách chính xác, minh bạch và nhanh chóng.

5.6. Bước 6: Tái đầu tư hợp lý

Dùng một phần doanh thu để tái đầu tư vào các dự án có tiềm năng sinh lời cao, chẳng hạn như nâng cấp sản phẩm hoặc mở rộng thị trường.

5.7. Bước 7: Xây dựng kế hoạch dự phòng rủi ro

Đa dạng hóa nguồn thu để tránh phụ thuộc vào một dòng doanh thu duy nhất. Đồng thời, chuẩn bị các kịch bản ứng phó nếu dòng tiền bị gián đoạn.

Các bước quản lý dòng doanh thu

6. Phương pháp tăng trưởng dòng doanh thu (revenue stream) bền vững

Để tăng trưởng dòng doanh thu một cách bền vững, doanh nghiệp cần áp dụng các chiến lược kết hợp giữa tối ưu hóa hiện tại và phát triển tương lai. Sau đây là các phương pháp chính:

  • Xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp: Phân tích thị trường và định hướng phát triển phù hợp để tận dụng tối đa nguồn lực doanh nghiệp.
  • Đổi mới sản phẩm/dịch vụ: Nâng cao chất lượng và thêm tính năng mới để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.
  • Tăng cường marketing và mở rộng thị trường: Sử dụng các chiến lược tiếp thị hiện đại và thâm nhập các khu vực mới để mở rộng tập khách hàng.
  • Đa dạng hóa dòng doanh thu: Tích hợp thêm nguồn thu từ các dịch vụ giá trị gia tăng hoặc mô hình đăng ký định kỳ.
  • Cải thiện hiệu quả vận hành: Áp dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và tăng lợi nhuận.
  • Chăm sóc khách hàng trung thành: Triển khai chương trình ưu đãi và khuyến khích khách hàng cũ giới thiệu người dùng mới.
  • Hợp tác chiến lược: Liên kết với các đối tác để mở rộng mạng lưới và phát triển sản phẩm/dịch vụ mới.
  • Lên kế hoạch tài chính rõ ràng: Đặt mục tiêu doanh thu cụ thể và tái đầu tư hợp lý để đảm bảo sự phát triển lâu dài.

Những phương pháp này giúp doanh nghiệp không chỉ tối ưu doanh thu hiện tại mà còn tạo tiền đề vững chắc để phát triển ổn định trong tương lai. Sự kết hợp giữa đổi mới, tối ưu hóa và chiến lược dài hạn sẽ đảm bảo dòng doanh thu tăng trưởng bền vững.

7. Cách đa dạng hóa dòng doanh thu (revenue stream)

Đa dạng hóa giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro từ việc phụ thuộc vào một nguồn thu duy nhất, đồng thời tận dụng tối đa các cơ hội tăng trưởng mới. Lựa chọn phương pháp phù hợp với năng lực và mục tiêu sẽ đảm bảo sự phát triển ổn định, góp phần tăng trưởng dòng doanh thu bền vững.

Các phương pháp chính: 

  • Tích hợp các sản phẩm/dịch vụ bổ sung: Cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ bổ trợ để khách hàng chi tiêu nhiều hơn cho cùng một hệ sinh thái. Ví dụ: Một công ty bán smartphone có thể cung cấp phụ kiện, bảo hành mở rộng hoặc ứng dụng trả phí.
  • Áp dụng mô hình đăng ký định kỳ: Tạo nguồn thu ổn định từ các dịch vụ định kỳ như phần mềm, gói bảo hiểm, hoặc nội dung độc quyền.
  • Mở rộng thị trường mục tiêu: Tập trung vào các nhóm khách hàng mới hoặc khu vực địa lý chưa khai thác. Ví dụ: Một công ty bán lẻ nội địa mở chi nhánh ở quốc tế hoặc kinh doanh online xuyên biên giới.
  • Hợp tác với đối tác khác ngành: Tìm cơ hội kinh doanh mới thông qua hợp tác chiến lược với doanh nghiệp khác để khai thác nhóm khách hàng của nhau. Ví dụ: Một chuỗi cửa hàng cà phê hợp tác với nhà cung cấp ứng dụng thanh toán.
  • Khai thác tài sản trí tuệ: Bán hoặc cấp phép sử dụng bằng sáng chế, thương hiệu hoặc sản phẩm kỹ thuật số.
  • Thử nghiệm các hình thức doanh thu mới: Chuyển từ việc bán đứt sản phẩm sang mô hình cho thuê, thu phí sử dụng hoặc chia sẻ doanh thu.
  • Tận dụng công nghệ và dữ liệu: Sử dụng dữ liệu khách hàng để phát triển sản phẩm cá nhân hóa hoặc thu phí quảng cáo từ các thương hiệu bên thứ ba.

8. Ví dụ: Tìm hiểu về các dòng doanh thu (revenue stream) của doanh nghiệp

8.1. Google 

Theo nguồn từ VISUAL CAPITALIST dưới đây là thông tin, số liệu về nguồn doanh thu của Google: 

  • Doanh thu từ quảng cáo: Google kiếm được phần lớn doanh thu từ quảng cáo, đặc biệt là quảng cáo tìm kiếm. Trong quý 2 năm 2022, quảng cáo tìm kiếm chiếm khoảng 72% tổng doanh thu của Alphabet​
  • Quảng cáo YouTube: Một phần lớn doanh thu của Google cũng đến từ quảng cáo trên YouTube​
  • Google Cloud: Dịch vụ điện toán đám mây Google Cloud, bao gồm Google Cloud Platform (GCP), đóng góp một phần quan trọng vào doanh thu của công ty​
  • Doanh thu khác: Bao gồm doanh thu từ các sản phẩm phần cứng như thiết bị Pixel, Google Play, và các dịch vụ đăng ký như YouTube Premium.

Số liệu về dòng doanh thu của Google

8.2. Apple

Từ nguồn FAST COMPANY và VISUAL CAPITALIST doanh thu của Apple như sau:

  • Doanh thu từ sản phẩm: Động lực doanh thu lớn nhất của Apple là iPhone, với khoảng 200 tỷ USD doanh thu hàng năm tính đến năm 2023​. Các thiết bị khác như Mac, iPad và các sản phẩm đeo như Apple Watch, AirPods cũng đóng góp đáng kể.
  • Dịch vụ: Mảng dịch vụ của Apple, bao gồm iCloud, Apple Music, Apple TV+, Apple News và App Store, đã tạo ra khoảng 85 tỷ USD doanh thu trong năm 2023, chiếm khoảng 24% tổng doanh thu của công ty​.
  • Quảng cáo: Apple cũng kiếm được tiền từ quảng cáo trong các ứng dụng như App Store​.
  • Dịch vụ thanh toán: Các dịch vụ như Apple Pay và thẻ Apple Card đang ngày càng đóng góp vào doanh thu mảng dịch vụ của Apple​.

Số liệu về dòng doanh thu của Apple

9. Q&A: Những câu hỏi liên quan về dòng doanh thu (revenue stream)

9.1. Một doanh nghiệp nên có bao nhiêu dòng doanh thu?

Số lượng dòng doanh thu mà một doanh nghiệp nên có phụ thuộc vào quy mô, ngành nghề và mục tiêu chiến lược của công ty. Tuy nhiên, không nên quá tập trung vào một dòng doanh thu duy nhất vì điều này có thể dẫn đến rủi ro lớn nếu dòng doanh thu đó gặp khó khăn. Một doanh nghiệp có thể có từ 2 đến 5 dòng doanh thu chính, đảm bảo sự đa dạng và giảm thiểu rủi ro.

9.2. Chuyện gì xảy ra khi có ít hoặc một dòng dòng doanh thu?

Nếu doanh nghiệp chỉ có một dòng doanh thu, sẽ rất khó khăn nếu dòng doanh thu này gặp vấn đề (chẳng hạn như giảm nhu cầu thị trường, thay đổi quy định hoặc cạnh tranh gay gắt). Điều này làm tăng mức độ rủi ro, và có thể dẫn đến việc doanh nghiệp mất đi nguồn thu nhập chính. Việc đa dạng hóa các dòng doanh thu sẽ giúp doanh nghiệp ổn định hơn và linh hoạt trong việc thích ứng với sự thay đổi của thị trường.

Revenue Stream là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của doanh nghiệp. Việc xác định, xây dựng và tối ưu hóa dòng doanh thu một cách hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp tăng trưởng bền vững và đạt được mục tiêu kinh doanh. Hy vọng qua thôn tin trong bài sẽ cho bạn thêm kiến thức về dòng doanh thu và cách để tối ưu hiệu quả.

Xem thêm: